Enoturystyka

Jeszcze niedawno portugalskie wina nie cieszyły się zbyt dużą popularnością. Wynikało to z faktu, iż wina czerwone produkowane w Portugalii były zazwyczaj ciężkie, mocno garbnikowe, wyrabiane często z przejrzałych winogron, fermentowane w wysokiej temperaturze, natomiast białe, najczęściej bezbarwne, ze słabo wyczuwalnym aromatem. Taki stan rzeczy nie spotykał się z uznaniem smakoszy wina. Przyzwyczajenie do lekkich, finezyjnych win francuskich nie sprzyjało degustowaniu portugalskich wyrobów. Obecnie ta sytuacja uległa zmianie, a uprawiana winorośl daje doskonałe rezultaty. W Portugalii praktycznie nie występują najbardziej popularne odmiany, czyli chardonnay i cabernet. Winiarze z Portugalii od samego początku dbali o wprowadzenie rodzimych szczepów winorośli. Najlepsze portugalskie wina w chwili obecnej pochodzą z regionów Barrida, Dao, Douro, Alentejo.

Pod względem produkcji Portugalczycy zajmują siódme miejsce na świecie, natomiast roczna konsumpcja wina na mieszkańca plasuje ich na czwartym miejscu za Francuzami, Włochami i Luksemburczykami.

Portugalskie wina dzieli się na dwie kategorie: wina stołowe oraz wina jakościowe VQPRD. Wina stołowe to tzw. vinho do mesa oraz wina regionalne – vinho regional. Najważniejsza kategoria win jakościowych to DOC (odpowiada ona francuskiej AOC). Obecnie w Portugali wyróżniono dziewięć regionów winiarskich, na terenie których wyodrębniono trzydzieści dwie strefy DOC.

Z portugalskich sław winnych można wyróżnić porto i madery. Należą one do win wzmacnianych.

Porto

Należy do win wzmacnianych, czerwonych (rzadziej białych), słodkich. Wśród niektórych koneserów panuje przekonanie, iż jest ono najlepszym czerwonym winem na świecie. Porto powstaje w górnej części doliny Duero. W regionie tym uprawia się wiele odmian winorośli, m.in. czerwone Tinta Roriz, Tinta Francesca, Touriga Nacional i Bastardo. Najlepsze białe odmiany to Malvasia, Esgana Cao i Rabigato.

Odmianą uznawaną za najciekawszą jest Touriga Nacional. Wykorzystywana jest ona w dużej mierze do produkcji porto. Tradycja uprawy i wykorzystania tego szczepu do produkcji porto sięga XVIII wieku. Również inne doskonałe wina powstają na bazie Touriga Nacional. Szczególnie popularna jest ona w dolinie Duoro. Powstają tam z niej wina o indywidualnym charakterze, wyraziste i mocne. Touriga wywodzi się jednak z regionu Dao, gdzie znajdowały się pierwsze poważne uprawy. Doskonałe wyniki pozwoliły na sadzenie jej w innych obszarach na terenie Portugalii, ale również poza granicami, np. w Stanach Zjednoczonych, Australii, Brazylii, Afryce Południowej oraz na mniejszą skalę w Chile i Argentynie.

Madera

Atlantycka wyspa należąca do Portugalii. Tutaj powstaje, zaraz po porto, najbardziej znane portugalskie wino – madera. Wino to należy do bardzo trwałych. Do dzisiaj zachowały się trunki z czasów napoleońskich, których można spróbować za odpowiednią cenę.

Do głownych winnic na Maderze zalicza się: Funchal, Estreito Camara de Lobos, Ribeira Brava, Calheta, Faja da Ovelha, Ponta do Pargo, Porto Moniz, Ribeira da Janela/Seixal, Sao Vicente, Santana, Boaventura, Porto da Cruz, Canico.

Madera to wino wzmacniane. Alkohol dodaje się w różnym czasie, w zależności od rodzaju madery. Młode madery po okresie fermentacji i dodaniu alkoholu poddaje się procesowi estufagem – wino poddaje się wysokiej temperaturze (ok. 40 – 50 0C), po czym powoli się je schładza przez okres trzech miesięcy. Po tym zabiegu „upieczone” madery przeznacza się do długiego dojrzewania w dębowych beczkach.

Cztery tradycyjne style madery (nazwy stylów pochodzą od nazw szczepów winorośli):
– Malmsey (Malvasia) – najsłodsza z mader, ciemno-brązowa, aromatyczna, o miękkiej strukturze, ale o ostrym wykończeniu. Ma posmak palonego karmelu.
– Bual (Boal) – lżejsza, nieco mniej słodka niż Malvasia, ale wciąż deserowa; uprawia się ją na południu wyspy, gdzie jest nieco cieplej. Należy do win mocno aromatycznych, giętkich, z wyczuwalnym smakiem karmelu, czekolady, z wyraźnym zapachem utlenionego wina (maderyzacja).
– Verdelho – mniej słodka niż Bual, miękka, wytrawna, ale nie tak jak Sercial. Uprawiana na północy wyspy. Wino z nutą orzechów i sera oraz delikatnym kwaskowym posmakiem – wnoszącym element świeżości.
– Sercial – zdecydowanie najbardziej wytrawna, jednocześnie najlżejsza ze wszystkich powstających mader, doskonała do podania jako aperitif. Rośnie na chłodnych terenach, powyżej 1000 metrów. Wino o ostrym zapachu i smaku, czasami z wyczuwalnym posmakiem dojrzałego parmezanu.

Innymi cieszącymi się popularnością winami rodem ze słonecznej Portugalii są wina półsłodkie, lekko musujące, Mateus Rose. Nieco później, w latach osiemdziesiątych XX wieku, do czerwonego Mateusa dołączyła wersja biała. W Polsce Mateus jest znanym winem, jednak trudno odnaleźć go na sklepowych półkach.

Przykłady najlepszych portugalskich win posiadających status DOC:

– Vinho Verde –największy obszarowo region winiarski w Portugalii. Powstają tu lekkie, kwaskowate, zazwyczaj lekko musujące wina. Vinho Verde dzieli się na sześć subregionów, które wyznaczono ze względu na różnice klimatyczne i odmiany winorośli. Najdroższe i najbardziej doceniane powstają w północnej części regionu. Tradycyjnie należy ono do win bardzo wytrawnych, jednak handlowe wersje są dosładzane.

-Douro – jak sama nazwa wskazuje, położony wzdłuż koryta rzeki Douro, jeden z najstarszych regionów winiarskich Portugalii. Wina powstające w Dolinie Douro przeszły przez ewolucję, od wytrawnego czerwonego wina do słodkiego, wzmacnianego, deserowego – znanego dziś jako Porto. Obecnie powrócono do koncepcji wytrawnych win stołowych, które posiadają własną apelację DOC. Główne odmiany Douro są identyczne jak w Porto: Touriga Nacional, Tinto Roriz, Tinta Barocca, Tauriga Francesa, Tina Cao oraz Tinta da Barca.

– Dão – region górski, położony pomiędzy górami Serra da Estrela a Caramulo. Region ten słynie z dobrych czerwonych win, które należą do mocnych, wytrawnych, garbnikowych, nieco ziołowych w smaku. Mianem najlepszych szczycą się te pochodzące od Sogrape, Caves Sao Joao, Caves Alianća, Josése Maria da Fonseca, Quinta da Alameda.

– Barrida – na uwagę zasługuje fakt, iż w tym regionie siedemdziesiąt procent win to czerwone, wytwarzanane z jednego szczepu o nazwie Baga. Tutaj powstaje różowy Mateus.

– Bucelas – region specjalizujący się w wyrobie białych win ze szczepu Arinto.

– Colares – Region Estramadura, na północ od Lizbony

– Carcavelos, Region Estremadura. Słynie z dobrych, wzmacnianych win o orzechowym posmaku. Przypomina Tawny porto.

– Setubal – powstają tu aromatyczne, likierowe wina ze szczepu Muscat. Klasykę tego gatunku produkuje się z trzech odmian winorośli: Muscata Aleksandryjskiego, Moscatel do Duoro oraz Moscatel Roxo.

– Alentejo – zyskujący na znaczeniu, duży region winiarski, podzielony na osiem subregionów, pośród których znajdują się takie ze statusem AOC – Portalegre, Borba, Redondo, Reguengos i Vidigueira.