Hiszpania posiada największą powierzchnię upraw winorośli . Jeśli chodzi o wielkość produkcji Hiszpanie, mogą się poszczycić trzecim miejscem na świecie. Takie samo miejsce zajmują również ze względu na wielkość eksportu. Co ciekawe, co ósmy pracownik w kraju zatrudniony jest lub związany z tą gałęzią gospodarki.
W Hiszpanii wyróżnia się ponad siedemdziesiąt regionów winiarskich. Poniżej podano podział na najważniejsze z nich:
ANDALUZJA
Szczególną popularnością wśród trunków rodem z Hiszpanii cieszą się deserowe półsłodkie sherry (zwane również xeres lub jerez). Produkuje się je w okręgu Jerez de la Frontera, w prowincji Andaluzji na południu Hiszpanii. Innymi doskonałymi winami powstającymi w Andaluzji są: deserowa, słodka malaga oraz mocne i perfumowane wina z miejscowości Montilla-Moriles.
Wino wzmacniane sherry staje się coraz bardziej popularne. Produkuje się je w regionie zwanym „Trójkątem Sherry” utworzonym przez miasta Puerto de Santa Maria, Jerez de la Frontera oraz Sanlucar de Barrameda. Klimat na tym terenie ma cechy śródziemnomorskie, ale widoczne są także wpływy Oceanu Atlantyckiego. Szczepami najczęściej wykorzystywanymi do produkcji sherry są: palomino, pedro ximenez i moscatel.
Rodzaje sherry:
fino – wytrawne i lekkie; winiarz otrzymuje je poprzez dodanie do wina alkoholu, tak aby jego zawartość nieznacznie przekroczyła 15%;
oloroso – ciemniejsze i cięższe od fino; w tym przypadku należy dodać taką ilość alkoholu, aby łącznie osiągnęła ona poziom 18%.
Sherry powstaje poprzez przelanie wina do beczek, tak, aby w czasie leżakowania miało ono kontakt z powietrzem znajdującym się w górnej części beczki. Drożdże, zwane po hiszpańsku flor (kwiat), tworzą na powierzchni powłokę, która zapobiega utlenianiu się wina. Taki rodzaj dojrzewania nazywa się biologicznym i stosuje się je w sherry fino. Wysoka zawartość alkoholu w przypadku oloroso uniemożliwia drożdżom wzrost, dlatego pozwala się im utlenić. W ten sposób otrzymuje się wino ciemniejsze i o bogatszym bukiecie niż sherry typu fino.
Produkuje się również słodkie sherry, czyli posłodzone sherry wytrawne. Jednym ze sposobów dosładzania wina jest dodawanie do trunku soku z wysuszonych do postaci rodzynek winogron odmiany pedro ximenez.
Na Balearach powstają ciemno zabarwione, czerwone wina. Szczepy uprawiane na Balearach to przykładowo:
Na Majorce:
-czerwone – callet, manto negro, cabernet sauvignon, fogoneu, merlot, monastrell, syrah, temprenolli, pinot noir
-białe: prensal, chardonnay, macabeo, malvasia, muscatel, parellada, riesling, sauvignon blanc.
Najbardziej popularne są wina czerwone, które zajmują 75% produkcji, najlepsze to te dojrzewające w dębowych beczkach, ze szczepu mante negro, należące do win o intensywnym kolorze, z owocowym aromatem, zharmonizowane i delikatne.
Wyspy Kanaryjskie – tutaj produkuje się regionalne białe wina. Odrębność tutejszych win wynika z faktu, iż udało się zachować niektóre z oryginalnych szczepów. Dzięki peryferyjnemu położeniu nie dotarła tu plaga filoksery. Nadal uprawia się szczepy bujariego oraz gual, które już dawno zniknęły z winnic kontynentu europejskiego.
KASTYLIA-LA MANCHA
La Mancha (prowincja Nowa Kastylia) – w rejonie tym z głównymi ośrodkami w Ciudad Real i Valdepanas wytwarza się największą ilość win stołowych, orzeźwiających, szczególnie białych, o średniej mocy. Produkcja z tego obszaru przeznaczona jest głownie na potrzeby lokalnego rynku.
Region Kastylia – La Mancha znana za sprawą Cervantesa i jego Don Kichota pod względem ekonomicznym i gospodarczym związana jest nierozerwalnie z produkcją wina. Winnice La Manchy to 50% całej powierzchni upraw winorośli w Hiszpanii.
Region Kastylia-La Mancha to dziewięć D.O. (oznaczeń pochodzenia):
Almansa
La Mancha
Manchuela
Mentrida
Mondejar
Ribera del Jucar
Ucles
Valdepenas
Jumilla
Ponadto na terenie La Manchy występują cztery oznaczenia Estate Wines, przyznawane niektórym D.O. – obejmują wyłącznie wyjątkowe wina, produkowane w ścisłej współpracy winnicy z wytwórnią wina oraz takie o wysokiej jakości docenianej przez ekspertów i konsumentów. Kastylia-La Mancha i jej Estate Wines to: Dominio de Valdepusa, Finca Elez, Guijoso oraz Dehesa del Carrizal.
Powstanie kategorii Vino de la Tierra de Castilla było wynikiem zapotrzebowania rynku na wina inne niż te z oznaczeniem pochodzenia lub stołowe. Pozwala ona również na rozwój sektora uprawy oraz kontrolę jakości.
Kategoria Vino de la Tierra obejmuje następujące gatunki winogron:
czerowne: bobal, cabernet sauvignon, garnacha, merlot, monastrell, petit verdot, syrah, temprenillo zwane również cencibel;
białe: airen, albillo, chardnonnay, viura, malvar, sauvignon blanc.
KASTYLIA-LEON
Duero – „winodajna rzeka”. W dolinie rzeki Duero, która jest regionem winiarskim Hiszpanii i Portugalii, uprawia się jedne z najlepszych winogron na świecie. Rzeką tą spławiano beczki z winem, które później dojrzewało w niezliczonych piwnicach kupieckich w Vila Nova de Gaia. Obecnie część dojrzewa również w piwnicach w Douro – zgodnie z przepisami apelacyjnymi.
Od 2001 roku region Douro znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. To wyróżnienie jest tym ważniejsze, że na listę UNESCO wpisano dotychczas zaledwie pięć regionów winiarskich świata.
Największą powierzchnię (90%) w Ribera del Duero zajmuje uprawa szczepu tempranillo, zwanego na tym terenie tinta del pais. Typowym szczepem dla białych win w regionie jest albillo.
Czerwone wina z D.O. Ribera del Duero klasyfikuje się w następujący sposób:
tinto joven – wina nie dojrzewające w beczkach oraz dojrzewające krócej niż dwanaście miesięcy; charakteryzują się ładnym wiśniowym kolorem;
tinto crianza – wina dojrzewające co najmniej dwadzieścia cztery miesiące, licząc od 1 października w roku zbioru winogron – co najmniej dwanaście miesięcy muszą dojrzewać w beczkach; mają intensywny, wiśniowy kolor z fioletowymi refleksami;
tinto reserva – wina dojrzewające co najmniej trzydzieści sześć miesięcy, z czego co najmniej rok stanowi proces dojrzewania w dębowych beczkach; przybierają barwy od wiśniowej do rubinowej;
tinto gran reserva: wina dojrzewające co najmniej sześćdziesiąt miesięcy, z czego co najmniej dwa lata musi stanowić proces dojrzewania w beczkach dębowych; charakteryzuje je głęboka, wiśniowa barwa.
Rueda – to niewielki region winiarski położony na południowy zachód od Valladolid. W miastach i miasteczkach Starej Kastylii możemy znaleźć liczne labirynty, które pełniły dwojaką funkcję. W chwilach zagrożenia stawały się schronami, natomiast w czasie pokoju produkowano oraz przechowywano w nich wina.
Klasę D.O. dla win białych region posiada od 1980 roku. Główne odmiany na tym terenie to: verdejo, viura, zwana również macabeo, palomino, a także nieznaczne ilości sauvignon blanc, cabernert sauvignon i tempranillo. Wina powstające w Rueda mają silną osobowość i słomkowo – bursztynowy kolor. Cechuje je świeżość, równowaga i elegancja. Mają odpowiednią kwasowość oraz doskonałą długość.
Toro – leży w zachodniej części Kastylii-Leon. To region, gdzie słońce świeci przez trzy tysiące godzin rocznie, jest wyjątkowo mało opadów, a ziemia należy do trudnych do uprawy. Toro nazywane jest wschodzącą gwiazdą Hiszpanii, oferuje wina skoncentrowane i bogate. Największą sławę zyskały mocne, ciemnoczerwone wina, produkowane z lokalnej odmiany tinta de toro oraz białe z odmiany malvasia.
Na obszarze D.O. Toro uprawia się następujące odmiany winogron:
białe: verdejo, malvasia;
ciemne: garnacha tinta, tinta de toro.
KATALONIA
Katalonia to drugi co do wielkości produkcji win obszar na terytorium Hiszpanii. Produkuje się tutaj wina musujące (vinos espumosos), mocne wina Panedes oraz liczne regionalne, tanie czerwone wina stołowe.
Penedes – jedna z najbardziej znanych apelacji Katalonii. Malowniczy krajobraz charakteryzuje się łagodnymi wzgórzami. Wina tu powstające to młode, krótko leżakujące i aromatyczne trunki. Szczepy stosowane do produkcji win białych to: macabeo, xarel.lo oraz paradella, chardonnay, sauvignon blanc i riesling. Czerwone szczepy z tego regionu to w głównej mierze: garnacha (często mieszana z tempranillo – lokalna jego nazwa to ull de llebre), a także cabernet sauvignon, merlot i syrah.
A przy okazji warto zwiedzić Barcelonę :)
VALENCIA
Untel Requena – nadbrzeżny region winiarski, w którym uprawia się głownie szczep bobal.
ESTREMADURA
Estremadura – region zajmujący południowo-zachodnią część Hiszpanii w pobliżu granicy z Portugalią. Tutejsze wina często służyły do produkcji brandy de jerez.
Ribera del Guadiana – apelacja należąca do regionu Estremadura. Nazwa wywodzi się od rzeki Guadiana. Odmiany używane do produkcji win czerwonych to: garnacha tinta, tempranillo, bobal, cabernet sauvignon, graciano, mazuela, merlot, monastrell, syrah, garnacha tintorera, jaen totno, pinot noir I. Natomiast odmiany przeznaczone na wina białe to: alarije, borba, cayetana blanca, pardina, viura, chardonnay, chelva, eva, malvar, parellada, pedro ximenez, verdejo, ciguente, moscatel de alejandria, moscatel de grano menudo, perruno, sauvignon blanc.
LA RIOJA
La Rioja –jedna z najsłynniejszych denominacji Hiszpanii, rejon położony w prowincji Stara Kastylia, nad górnym Ebro ze stolicą w Logrono. W La Rioja powstają wina białe, czerwone i różowe. Najpopularniejsze są tu odmiany winogron bordoskich i hiszpańska odmiana tempranillo – czerwone wina stołowe o pięknym bukiecie i nieco cierpkim posmaku.
Innymi odmianami uprawianymi na obszarze DOC Rioja są:
białe: viura, garnacha blanca, malvasia;
czerwone: wspomniane powyżej – tempranillo, garnacha tinta, mazuelo, graciano.
Region dzieli się na trzy okręgi:
Rioja Alta – położony na zachodzie La Rioja, najwyżej ze wszystkich obszarów regionu. Słynie ze staroświeckiego stylu winiarskiego. Wina powstające na tym terenie należą do lekkich, ze względu na krótszy okres wzrostu winorośli. Głównie uprawianą odmianą jest tutaj temprenillo.
Rioja Baja – przeważają tu wpływy klimatu śródziemnomorskiego, który warunkuje wysoką temperaturę (latem 350C) i małą wilgotność. W lecie często dochodzi do zagrożenia suszą, dlatego też od lat dziewięćdziesiątych dozwolone jest nawadnianie upraw. Wina powstające na terenie Rioja Baja charakteryzują się głęboką barwą i dosyć wysoką zawartością alkoholu.
Rioja Alavesa – tutejszy klimat zbliżony jest do panującego na obszarze Rioja Alta, jednak różnica w produkcji wina polega na tym, że Rioja Alavesa to podregion, w którym powstają wina o pełniejszym bukiecie i większej kwasowości. Stosunkowo słaba gleba wymusza sadzenie krzewów w dużych odstępach od siebie. Najpopularniejsza odmiana: tempranillo.
Rodzaje win Rioja – przyznanie kategorii zależy od przebiegu procesu dojrzewania; informacje o kategoriach znajdują się na etykietach lub naklejkach z tyłu butelek:
joven – wina mające rok lub dwa i pierwotny, świeży, owocowy smak;
crianza – wina w wieku co najmniej trzech lat, które przynajmniej rok spędziły w beczkach oraz kilka miesięcy w butelkach (w przypadku białych win okres leżakowania w beczkach trwa sześć miesięcy)
reserva – wybrane wina z najlepszych roczników o wysokim potencjale; okres dojrzewania trwał co najmniej trzy lata, w tym przynajmniej rok w beczkach. Białe wina tej kategorii dojrzewają dwa lata, z czego co najmniej sześć miesięcy w beczkach;
gran reserva – wybrane wina z wyjątkowo udanych roczników, które co najmniej dwa lata spędziły w dębowych beczkach oraz trzy lata w butelkach. W przypadku białych win tej kategorii wymagany czas dojrzewania wynosi cztery lata, z czego co najmniej rok w beczkach.
NAWARRA
Nawarra – region leży na północy Hiszpanii, rozciąga się od podnóża Pirenejów po dolinę Ebro. Szczepem rodzimym, który zajmuje największy obszar upraw wraz z tempranillo jest garnacha. Spotkać tu można również inne odmiany, takie jak cabernet sauvignon, merlot i chardonnay. W D.O. Nawarra najwięcej powstaje win czerwonych (58%), potem różowych (33%), a najmniej białych (9%).
Obszar D.O. Nawarra dzieli się na pięć okręgów:
Północ: Tierra Estelle, Valdizarbe, Baja Mantana
Część środkowa: Ribera Alta
Południe: Ribera Baja
WINA MUSUJĄCE CAVA
Cava – region na zachodzie Hiszpanii słynący z produkcji win musujących wysokiej jakości. Na terenie katalońskiej Cavy uprawia się, takie szczepy jak: macabeo, parellada i xarel.lo. Stosuje się tutaj metodę tradycyjną (methode champenoise) polegającą na dwukrotnej fermentacji.
Zobacz więcej:
Przewodnik po Hiszpanii
