Niemcy to przede wszystkim ojczyzna rieslinga, uważanego przez wielu ekspertów za najbardziej szlachetną białą odmianę winnej latorośli. Większość produkcji niemieckiej przeznaczana jest do spożycia w kraju, jedynie niewielka ilość winiarni eksportuje swoje trunki. Niemieckie wina to bogata gama stylów. Miejsce pośród największych winiarskich potęg świata, naszym sąsiadom zapewniają wina począwszy od słodkich trockenbeerenauslese (TBA) po rześkie kabinetty.
Enoturystyka na terenie Niemiec jest naprawdę dobrze zorganizowana. Warto zaplanować podróż do naszych sąsiadów nie tylko ze względu na wina, ale również na zamki, zabytkowe dwory i atrakcje przyrodnicze. Tutejsze Staatsweingüter, czyli winnice państwowe działają jak w zegarku. Wiele winnic prowadzi restauracje, a turyści są mile widziani w każdym winiarskim zakątku Niemiec.
Klasyfikacja win niemieckich
- Wina stołowe – Tafelwein; dozwolone dodawanie cukru, maksymalna zawartość alkoholu 15%;
- Wina regionalne – Landwein; dozwolone dodawanie cukru, max. Zawartość alkoholu 15%;
- Wina jakościowe z określonych regionów – QbA – Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete; poszczególne Q.b.A. są różnicowane wyłącznie według zawartości cukru w moszczu gronowym; dozwolone tu dodawanie cukru, do tej kategorii zalicza się większość lekkich, świeżych, owocowych win niemieckich. Szczególnie polecane do codziennego spożycia.
- Wina jakościowe z atrybutem (Prädikat )- QmP – Qualitätswein mit Prädikat; do tej kategorii należą wszystkie najwyższej klasy wina.
Na etykietach win kategorii QmP możemy znaleźć sześć atrybutów:
• Kabinett – normalny zbiór; dobre, zwykłe, lekkie wina, produkowane z dojrzałych winogron. Najlżejsze z win tej kategorii;
• Spätlese – późny zbiór; wina najwyższej jakości produkowane z winogron zebranych po zwykłym winobraniu, wina o intensywniejszym aromacie, bardziej skoncentrowane, ale niekoniecznie słodkie. ;
• Auslese – zbiór wyselekcjonowanych, bardzo dojrzałych kiści gronowych, o intensywnym bukiecie i smaku, najczęściej słodkie;
• Beerenauslese (BA) – zbiór indywidulanie wyselekcjonowanych, przejrzałych pojedynczych gron; bardzo bogate, słodkie wina deserowe, dobrze wywarzone dzięki kwasowości; ze względu na mozolny proces zbioru, wina tego typu powstają dwa do trzech razy na dziesięć lat.
• Trockenbeerenauslese (TBA) – zbiór wyselekcjonowanych, przejrzałych i wysuszonych gron podobnych do rodzynek, dzięki czemu powstają wina bogate, słodkie, miodowe;
• Eiswein – „wino lodowe”, zbór wyselekcjonowanych kiści zmrożonych pierwszymi przymrozkami; unikalne i bardzo kosztowne wina
Regiony
Niemieckie uprawy podzielone są na trzynaście obszarów (Anbaugebiet) i w każdym z nich powstają typowe dla danego obszaru wina o charakterystycznym smaku. Najważniejszymi odmianami winorośli są riesling, sylvaner i rivaner jeśli chodzi o wina białe oraz w przypadku win czerwonych burgund.
Wina stołowe oraz regionalne produkuje się na północy kraju, w Maklemburgii, jednak jakościowe powstają niemal wyłącznie na południowym zachodzie. Najważniejsze regiony winiarskie Niemiec – doliny rzek Ahr, Mozeli, Saary, Ruwer i Nahe – ciągną się od Bonn do szwajcarskiej granicy na brzegach Renu i jego dopływów. Największym regionem Niemiec jest Hesja Nadreńska. Za najlepsze uznaje się wina powstające w winnicach położonych na stromych stokach w Rheingau.
Region winiarski Ahr zlokalizowany na południe od Bonn to jeden z najbardziej na północ wysuniętych podregionów winiarskich Niemiec. Najbardziej popularnym szczepem tego terenu jest pinot noir dojrzewający w pełni na ciemnych klifach powyżej rzeki. Od lat powstają tu wina w słodkim stylu, jednak zauważa się wzrost zainteresowania wśród najwybitniejszych winiarzy produkcją wytrawnych pinotów. Produkcja nie jest duża, a ceny win są bardzo wysokie, ale można tu spotkać wielu miłośników wina spędzających tu letnie weekendy, szczególnie mieszkańców Bonn i Koblencji.
Uprawa winorośli w dolinie rzeki Ahr sięga czasów Rzymian, którzy jako pierwsi posadzili tu winogrona. Obecnie blisko pięciuset winiarzy dogląda swych posiadłości i zmaga się z niesprzyjającymi warunkami pracy na stromych zboczach.
Doskonałym pomysłem dla turystów odwiedzających ten region jest wycieczka rowerowa. Warto wybrać się na przejażdżkę szlakiem rowerowym wzdłuż rzeki Ahr (Ahr-Radweg). Szlak biegnący wzdłuż rzeki Ahr tworzy wraz z dwoma innymi: szlakiem rowerowym rzeki Erft i Rhein-Radweg, Trasę trzech Rzek. Można tu podziwiać relikty z czasów rzymskich, ruiny zamków i tarasowe winnice. Trasa biegnie po płaskim terenie, a piękne otoczenie zielonymi pasmami górskimi oraz malowniczymi wioskami cieszą oczy w trakcie wycieczki. Długość szlaku wynosi osiemdziesiąt kilometrów. Rozpoczyna się on w Blankenheim, a kończy w Sinzig/Remagen-Kripp.
To duży region liczący blisko szesnaście tysięcy hektarów winnic. Na północy graniczy z Frankonią i ciągnie się na południe wzdłuż Renu, od Baden-Baden po Bazyleę. Panuje tu najcieplejszy i najbardziej słoneczny klimat na terenie Niemiec. Wszystko dzięki osłonie tworzonej przez masywy górskie Odenwald i Schwarzwald z jednej, a Wogezy z drugiej strony. Łagodny klimat oraz dobre gleby pozwalają Badenii zajmować miejsce wśród najlepszych regionów winiarskich w Europie. Do doskonałego wina wspaniale pasują lokalne przysmaki. Dodatkowo dzięki niezrównanej gościnności Badeńczyków region ten jest wyjątkowo lubiany wśród smakoszy.
Uzupełnieniem wizyt w winnicach może być przemierzenie Badeńskiego Szlaku Szparagowego (Badische Spargelstraße). Szlak zorganizowany przez elitę szparagową cieszy się uznaniem wśród łasuchów. Długiść trasy wynosi prawie 136 kilometrów i wiedzie do najsłynniejszego szparagowego miasta na świecie Schwetzingen, przez Reilingen, Karlsruhe Karlsruhe, Rastatt do Scherzheim.
Hessische Bergstraße
Aby skosztować win powstających w tym małym regionie trzeba udać się tam osobiście. Niewielka skala uprawy wystarcza na zaspokojenie potrzeb licznie przybywających tu turystów. Połowę upraw stanowi riesling, a na kolejnych miejscach plasują się: müller-thurgau, grauburgunder, weißburgunder, silvaner.
Dzięki osłonie jaką pełni dla regionu masyw Odenwald Bergstraße nazywany jest „wiosennym ogrodem”. Wiosna zaczyna się tu około dwóch tygodni wcześniej niż w innych rejonach Niemiec. Słoneczna, ciepła pogoda sprzyja istnieniu długich okresów wegetacyjnych i jest bardzo korzystna dla upraw winorośli.
Planując wypad w to miejsce warto rozważyć również zwiedzenie Wakacyjnego Szlaku Górskiego (Ferienstraße Bergstraße). Szlak liczy około osiemdziesięciu kilometrów długości, a położony jest między Renem, Menem i Neckarem, na zachodnich krańcach legendarnego pasma górskiego Odenwald. Warto się tu udać ze względu na zachwycający winny krajobraz.
Frankonia
Jeden z najstarszych, a niegdyś również największych regionów winiarskich Niemiec. Pochodzące stąd wina wyróżniają się tym, że sprzedawane są w butelkach Bocksbeutel o kształcie przypominającym skórzany bukłak.
Frankonia to połączenie średniowiecznych miasteczek i miejscowości, bajecznych krajobrazów, niemal śródziemnomorskiego krajobrazu oraz gościnnych mieszkańców. Do tego wielowiekowe tradycje winiarskie i mamy doskonałe miejsce na urlop. Godne polecenie są tu nie tylko same wina, ale również nowoczesna architektura winiarska, którą warto zobaczyć na własne oczy.
Najbardziej uznaną winnicą jest Würzburg. Riesling ma tu nieco mniejsze znaczenie, 40% upraw zajmuje müller-thurgau, , jednak najlepsze wina powstają ze szczepu silvanera. W większości wytrawne, pełne, o żywej kwasowości wina frankońskie cieszą się dużą popularnością na lokalnym rynku choć nie należą do tanich. Słodkie takie jak Eiswein czy TBA, nalezą do rzadkości, ale bywają doskonałe.
Propozycją urozmaicenia pobytu jest szlak rowerowy wzdłuż Menu (Main-Radweg). To pierwszy w Niemczech szlak rowerowy, który uzyskał 5-gwiazdkowy znak jakości ADFC i może się poszczycić wzorowym wręcz oznakowaniem, przyjaznymi rowerzystom miejscami noclegowymi oraz bardzo dobrze opracowanymi przewodnikami po szlaki od źródeł po ujście do Renu.
Hesja Nadreńska
Hesja Nadreńska jest jednocześnie największym i najbardziej pogardzanym regionem winiarskim ze względu na zlokalizowane w jego centralnej części przemysłowo prowadzonych winnic, z których wywodzą się cienkie, tanie, białe wina. Uprawia się tu wiele krzyżówek, szczególnie nowych odmian, które są wyjątkowo plenne. Najbardziej znanym winem tego rodzaju jest Libefraumilch, wino klasyfikowane jako jakościowe. Na szczęście, w pobliżu Renu na tzw. Rheinfront położonym pomiędzy miasteczkami Nierstein i Nackenheim, znajdują się wspaniałe, czerwono zabarwione gleby, dające bogate, mineralne, często wytrawne rieslingi.
Warto wybrać się tu na wycieczkę szlakiem rowerowym wzdłuż Renu (Rhein-Radweg). Ren to rzeka wokół której krążą liczne legendy i baśnie. Nieco bajkowa atmosfera sprzyja wypoczynkowi.
Mozela
Mosel-Saar-Ruwer to według wielu osób miejsce wytwarzania najlepszego niemieckiego Kabinett Riesling uważanego również za najlepsze wino do dań kuchni azjatyckiej. Region ten może się poszczycić największą na świecie ilością winnic położonych na stromiznach. Nieco chłodny klimat, intensywne nasłonecznienie oraz utrzymanie ciepła przez łupkowe podłoże składają się na niezwykle kwiatowy charakter najlepszych win, będący ich znakiem rozpoznawczym.
Nad Mozelą miłośnik wina ma w czym wybierać. Pięć tysięcy winiarzy zajmuje się tu pielęgnacją winorośli w ponad pięciuset winnicach. We wszystkich gospodarstwach winiarskich można dokonać zakupu poprzedzonego degustacją.
Będąc w tej okolicy warto skorzystać z uroków szlaku rowerowego Mozeli (Moselradweg). We francuskim paśmie południowych Wogezów rozpoczyna się pełna zakrętów podróż Mozeli do Renu. To ciekawe i urokliwe miejsce przyciąga pięknym krajobrazem. Co najważniejsze został tu również wytyczony szlak winny wzdłuż Mozeli (Moselweinstraße). Można tu jednocześnie podziwiać piękno krajobrazu i delektować się winem. Oznaczeniem szlaku są trzy winne grona na literze „M” i można je znaleźć na całej ponad dwustukilometrowej trasie szlaku. Biegnie on wzdłuż Mozeli przez wijącą się dolinę rzeki od Perl do Niemieckiego Rogu (Deutsches Eck) w Koblenz Koblencji.
Nadrenia Środkowa
Nadrenia Środkowa to niestety wymierający region. Z ponad tysiąca hektarów winnic, jakie znajdowały się tu w roku 1945, pozostała zaledwie połowa. Najważniejszą odmianą jest tu riesling, którego używa się głownie do produkcji win musujących. Najważniejszymi czerwonymi odmianami w Nadrenii Środkowej są spätburgunder i dornfelder.
Stąd również można wyruszyć na szlak rowerowy wzdłuż Renu (Rhein-Radweg). Region najlepiej ponoć podziwiać z pokładu statku, płynąc na południe z Koblencji. Wytyczono tu również szlak Rheinsteig, który skupia na swej trasie hostoryczne zamki, skały, winne wzgórza i ścieżki wspinaczkowe.
Nahe
Region Nahe zmaga się z opinią, że brak mu tożsamości. Dzieje się tak dlatego, że w najlepszych tutejszych rieslingach można poczuć kwiecistą świeżość Mozeli, głębię Rheingau i korzenny posmak Palatynatu. Dlatego też niejednokrotnie nawet doskonali degustatorzy czują się zakłopotani, gdy deugustują w ciemno wina z Nahe.
Łagodny klimat obszaru zapewnia wcześniejsze dojrzewanie winogron oraz ich przyjemną kwaskowość. Winnice okalają rzekę Nahe od Martinstein do jej ujścia do Renu koło Bingen oraz jej dopływy Ellerbach, Guldenbach, Gräfenbach, Glan i Alsenz. W regionie tym wytwarza się prawie 75% win białych, przede wszystkim są to odmiany riesling, müller-thurgau, silvaner i kerner. W ostatnich latach zwiększyła się również uprawa odmian weißburgunder i grauburgunder. Wśród win czerwonych najważniejszą odmianą jest dornfelder, za nią plasują się spätburgunder, portugieser i regent.
Region słynnie z trzech szlaków turystycznych. Pierwszy z nich to szlak rowerowy wzdłuż Nahe (Nahe-Radweg). Trasa zaczyna się u źródeł rzeki przy Bostalsee. Drugi ze szlaków to szlak wędrowny Soonwaldsteig. Biegnie on , od miejscowości Kirn an der Nahe do Bingen am Rhein. Warto tam się wybrać ze względu na dziewiczą przyrodę, ciszę i spokój. Trzecia propozycja szlaku skierowana jest do miłośników win, gdyż jest to szlak winny wzdłuż Nahe (Naheweinstraße). Jest on dobrze oznakowany i biegnie z nurtem rzeki. Trasa ma długość około 130 kilometrów.
Palatynat
Ciepły i suchy klimat wynika z osłony jaką pełnią tu góry Haardt (Wogezy) sprzyja powstawaniu wytrawnych rieslingów, o robiącej wrażenie wadze i sile. Region uprawy winorośli składa się z dwóch obszarów jednakowej wielkości, Mittelhaardt-Deutsche Weinstraße i Südliche Weinstraße. Obok Mozeli to największy producent uprawy rieslinga na świecie. Niemal 40% upraw zajmują szczepy czerwone dając w ten sposób Palatynatowi pierwsze miejsce wśród wszystkich regionów winiarskich Niemiec jeśli chodzi o ilość produkcji win czerwonych. Czerwone szczepy najchętniej uprawiane na tym obszarze to przede wszystkim dornfelder, portugieser, spätburgunder i regent.
Palatynat najlepiej zwiedzać podążając Niemieckim Szlakiem Wina (Deutsche Weinstraße). Jest to zdecydowanie najstarszy i najbardziej znany szlak winny na świecie. Rozpoczyna się w Bockenheim na północy i biegnie przez wiele winiarskich miejscowości, aż do Schweigen na granicy z Francją. Łączna długość trasy wynosi 85 kilometrów. Drugą propozycją w regionie jest odkrywanie uroków Palatynatu na rowerze. Niemiecki rowerowy szlak wina (Radweg Deutsche Weinstraße) rozciąga się między Lasem Palatyńskim i Renem. Można tu również skorzystać ze wspomnianego wcześniej szlaku rowerowego wzdłuż Renu.
Rheingau to tradycyjne centrum niemieckiego winiarstwa. Dominują tu, bardziej niż w pozostałych regionach, duże arystokratyczne i kościelne posiadłości, których korzenie sięgają średniowiecza. Swoją popularność oraz uznanie zawdzięcza on również powstałemu tu Instytutowi Badawczemu Uprawy Winorośli, Sadownictwa i Ogrodnictwa w Geisenheim. Obecnie na tym terenie dominują uprawy winorośli riesling i spätburgunder. Winiarze chętnie również eksperymentują tu z odmianami pochodzącymi z innych krajów, takimi sławami jak: chardonnay, sauvignon blanc, cabernet sauvignon i merlot. Mimo, ze czołowe wina regionu są wyśmienite, wciąż brak im stałości. Trudno zrównoważyć naturalną kwasowość, brakuje tu również uniformizacji stylu.
Rheingau to obszar przez który przebiega wspomniany powyżej szlak Rheinsteig z historycznymi zamkami, skałami, wzgórzami pełnymi upraw winorośli oraz ściankami wspinaczkowymi.
Saksonia
Saksonia to jeden z najmniejszych regionów winiarskich Niemiec. 450 hektarów winnic leży na brzegach Łaby na północny zachód od Drezna. Jest najbardziej na wschód wysuniętym obszarem upraw winorośli w Niemczech, stąd tez boryka się z problemem przymrozków. Tylko tutaj uprawia się jeszcze szczep goldriesling. Zdecydowana większość produkcji wykorzystywana jest na potrzeby lokalnego rynku.
Warto skorzystać tu z możliwości podziwiania Saksońskiego Szlaku Wina (Sächsische Weinstraße). Niepowtarzalny klimat i krajobraz winnic położonych między między Pirną a Diesbar-Seußlitz niedaleko Miśni to doskonały pomysł na wycieczkę. Trasa obejmuje 55 kilometrów i biegnie przez dolinę Łaby. Wzdłuż szlaku winnego wytyczona została trasa rowerowa wzdłuż Łaby (Elbradweg) i Saksoński Pieszy Szlak Wina (Sächsischer Weinwanderweg).
Soława-Unstruta
Te dwa północne regiony dopiero niedawno dołączyły do czołówki niemieckich producentów wina. Strome tarasy, nietypowy krajobraz z winnicami, kilkusetletnie kamienne murki i romantyczne wręcz domki przyciągają do tego regionu produkcji win jakościowych. Najczęściej uprawia się tutaj szczep müller-thurgau, za nim następują weißburgunder i silvaner. Równie popularne są tu również musujący riesling i rzadki gutedel. Wśród win czerwonych, najważniejszymi odmianami są portugieser, blauer zweigelt czy spätburgunder.
Wina z tego regionu charakteryzują się eleganckim, delikatnie złożonym i owocowym bukietem z nutami mieneralnymi.
Jak i w przypadku innych regionów, tak i tutaj, można poruszać się rowerem po szlaku rowerowym wzdłuż Sołowy (Saale-Radwanderweg). Długość wyznaczonej trasy wynosi 427 kilometrów i biegnie od źródła Sołowy w Smreczanach w kierunku Łaby. Znajdziemy na nim liczne zamki, wzgórza sielskie wioski i ruchliwe miasta. Znajduje się tu również szlak winny wzdłuż Sołowy- Unstruty (Weinstraße Saale-Unstrut). Jego długość wynosi około 60 kilometrów i kusi zarówno winem musującym jak i innymi, licznymi atrakcjami.
Wirtembergia
Jako jedyny region Wirtembergia produkuje więcej wina czerwonego (80%) , niż białego. Winnice umieszczone są na zboczach i stromych stokach. Charakteryzuje się szczególną różnorodnością odmian. Uprawia się tu sadzone niemal wyłącznie w tym miejscu odmiany . lemberger i trollinger. Stąd wywodzi się również nowy szczep, zyskujący bardzo na znaczeniu na terenie całych Niemiec, o nazwie dornfelder.
